De Bellingcat-methode

Middels bij ons bekend geworden namen als Eliot Higgins en Christiaan Triebert is Bellingcat in het verleden al een aantal keren paraat geweest bij de VOGIN-IP-lezing. Bellingcat is intussen alom bekend om zijn methode van open bronnenonderzoek. En dat beperkt zich lang niet alleen tot het befaamde onderzoek naar het neerschieten van MH17, maar ook naar intussen honderden andere zaken. Van de coup in Turkije tot de Skripal vergiftiging, van bombardementen in Syrië tot executies in Lybië en Kameroen, van de moord op Shireen Abu Akleh tot recent gepleegde oorlogsmisdaden in Oekraïne. Daarom wilden we in onze workshops graag weer eens praktisch aandacht besteden aan de “Bellingcat methode”. Te meer daar Bellingcat intussen in Nederland gevestigd is en hier als stichting staat ingeschreven.

Toepassen van “OSINT” kan natuurlijk allerlei doelen dienen, waarbij heel uiteenlopende technieken en tools worden toegepast. Een aansprekende techniek die bij Bellingcat – maar ook elders – vaak met succes wordt gebruikt, is geolocation. Het bepalen op welke exacte lokatie een foto of video gemaakt is, en liefst ook nog wanneer. We zijn dan ook blij dat een docent van Bellingcat – de Nederlandse Annique Mossou – een workshop komt geven over dit specifieke onderdeel van de “Bellingcat methode”.


Een workshop van 2 uur biedt helaas onvoldoende tijd om deelnemers ook kennis te laten maken met al die andere technieken en te gebruiken hulpmiddelen, analysetools en bronnen uit het Bellingcat-arsenaal. Wie daar een indruk van wil krijgen moet maar eens op de site van Bellingcat kijken. En Annique zal ook zeker verwijzen naar dit soort nuttige bronnen voor wie verder wil gaan dan “alleen maar” geolocatie.


Geolocatie is een techniek die natuurlijk ook bij Factchecking een belangrijke rol kan spelen. Maar om te bepalen of iets “waar” is, wordt vaak nog heel wat meer ingezet. We zijn dan ook blij dat we dit jaar ook weer een workshop “Zo word je factchecker” kunnen aanbieden. Hoewel dat nu al voor het zesde jaar op rij is, blijft daar onverminderd belangstelling voor. Ook dit jaar weer verzorgd door Alexander Pleijter, initiatiefnemer van “Nieuwscheckers.


Voor beide hier genoemde workshops geldt de aanbeveling je tijdig aan te melden.

Al 2x bij NPO-OP1, a.s. woensdag live bij VOGIN-IP


Altijd leuk als een voor VOGIN-IP geboekte spreker ineens ook op TV verschijnt. Eerder gebeurde dat met Christiaan Triebert, nu is de beurt aan Knack-factchecker Brecht Castel. Al twee keer mocht hij vorige maand bij NPO-OP1 aanschuiven om te vertellen over zijn factchecking-activiteiten, vooral met betrekking tot (nep)nieuws over Oekraïne ([8 april], [26 april]). Op TV is natuurlijk leuk, maar Brecht a.s. woensdag live horen vertellen is nog veel leuker. Want dan krijgt hij veel ruimer de tijd (40 minuten) om iets van zijn methoden te laten zien en bovendien kan hij daar niet worden onderbroken door eigenwijze presentatoren en andere gasten.

Naar zo’n live lezing zitten luisteren is natuurlijk fantastisch, maar zelf doen is zeker zo leuk. Daarom zijn we blij dat je ook actief met factchecken aan de gang kunt in de workshop van Leon Pauw. Hij is factchecker voor het Leidse Nieuwscheckers en vervangt in deze workshop onze reguliere docent Alexander Pleijter die onverwacht verhinderd was.

Woensdag is natuurlijk kort dag, maar aanmelden kan nog tot uiterlijk dinsdagavond (wel hoe eerder, hoe fijner voor de organisatoren). En je kunt het ook nog combineren: in het ochtendprogramma naar Brecht, in de middag naar Leon’s workshop.
Zien we je woensdag?

 
aanmelden
 

Factchecked

Alexander Pleijter retweette gisteravond dit draadje (of zeg maar gerust “draad”) van een Vlaamse collega-factchecker, vergezeld van een zeer waarderend`commentaar. Inderdaad de moeite waard om die hele draad door te nemen. Daarin probeert Brecht Castel, naar aanleiding van een viraal antifaxers Facebook-bericht, antwoord te vinden op drie vragen: 1) Waar werd de foto genomen? 2) Wat is de context van de foto? En 3) Wie is deze vrouw en klopt haar boodschap?.
Maar daar hoef je het niet bij te laten als je beter toegerust wilt kunnen factchecken. Want Alexander Pleijter zelf verzorgt 21 oktober een twee uur durende workshop Zo word je factchecker waar nog veel meer algemene aanpak en tips en trucks aan de orde komen. Wel snel aanmelden, want het aantal plaatsen is beperkt.

Nieuwscheckers kunnen aan de gang


We hebben hier al eerder aandacht besteed aan de crowdfunding-actie van de Leidse Nieuwscheckers, om het nieuws rond de komende Europese verkiezingen stelselmatig te kunnen factchecken. Die actie heeft het gehaald. De donaties kwamen wat traag op gang – een week voor de einddatum dacht ik niet dat ze het streefbedrag nog zouden halen. Maar op de einddatum 2 april bleek dat ze er zelfs met ruim een kwart overheen geschoten waren. Alexander Pleijter en Peter Burger kunnen dus nog wat meer factcheckers inhuren dan ze toch al van plan waren, zodat het nieuws nog intensiever gecheckt kan worden. Fijn dat we hier namens de VOGIN-IP-lezing ook een kleine bijdrage aan hebben kunnen leveren.

Factchecken: meer of minder?

In een eerdere post haalden we een bericht uit de Washington Post aan, dat ze ophielden met het factchecken van hoaxes, omdat lezers veel liever in die onzinverhalen bleven geloven. Toch is dat maar één kant van de zaak. Want gisteren verscheen juist een berichtje dat wereldwijd steeds méér feiten gecontroleerd worden.

Factcheck map

Countries with at least one fact-checking initiative are highlighted in green (Data from DRL database) Poynter

Met daarbij dit mooie kaartje met alle landen waar factcheck initiatieven worden genomen. Vooral met verkiezingen op komst is het in de VS populair om uitspraken van presidentskandidaten op hun waarheidsgehalte te controleren. En dat is inderdaad nog wel iets anders dan het debunken van een internet hoax.
In het zojuist aangehaalde bericht van Sebastiaan van der Lubben van gisteren, werd ook gemeld dat in een wereldwijde inventarisatie door Duke University maar twee Nederlandse initiatieven werden genoemd en dat “Nieuwscheckers” van de Universiteit Leiden daarbij ontbrak. Maar een dag later bliijkt die omissie in elk geval al gecorrigeerd. Daar zijn ook wij blij om, want juist één van de mensen achter dat initiatief, Peter Burger, verzorgt bij ons zowel een workshop als een lezing. En dat gaat echt niet alleen over het debunken van hoaxes en broodje-aap verhalen, maar vooral ook over de zoektechnieken die je kunt toepassen om het waarheidsgehalte van allerlei soorten feiten en berichten te controleren.

Zes vragen over Factchecking

Peter Burger, docent bij de Universiteit Leiden, is ondermeer zoekspecialist op het gebied van factchecking. Tijdens de VOGIN-IP-lezing verzorgt hij zowel een lezing als een workshop over dit onderwerp. In dit verband stelde IP hem een zestal vragen. De antwoorden komen in het eerstvolgende nummer van IP. Hier kunt u die antwoorden nu al lezen in de hieronder gereproduceerde drukproef.

Klik voor grotere afbeelding