16 maart


Afgelopen donderdag waren bijna 250 vakgenoten aanwezig bij een – in onze ogen succesvolle – 11de editie van de VOGIN-IP-lezing. Daarmee waren we weer vrijwel terug op de pre-corona aantallen van vroeger. Zoals je hierboven kunt zien, was de zaal vlak voor de plenaire opening dan ook al aardig vol gelopen.

Als organisatoren waren we zelf weer aangenaam verrast door de kwaliteit van veel lezingen. Maar over de kwaliteit van het gebodene – zowel lezingen als workshops – mogen we natuurlijk pas objectief iets zeggen als voldoende deelnemers ons evaluatieformulier hebben ingevuld. Afgaand op de reacties van bezoekers die we donderdag in de wandelgangen spraken, mogen we nu toch al voorzichtig de gemeen­plaats uitspreken dat “de thuisblijvers echt wat gemist hebben”. Het organiserend en uitvoerend team op de foto hieronder, ziet er aan het eind van de dag dan ook tevreden uit.

De enige echte tegenvaller was dat onze intussen vaste factchecking workshopdocent Alexander Pleijter woensdag plotseling ziek geworden was. Op deze wel heel korte termijn hadden gezamenlijke pogingen om nog een invaller voor deze volgeboekte workshop te vinden helaas geen succes meer. We hebben de bijna 40 gedupeerde deelnemers vervolgens wel zo goed mogelijk bij andere programmaonderdelen ondergebracht. Niettemin onze (en Alexander’s) excuses voor deze tegenvaller.

De presentaties van de sprekers staan intussen al op deze website. Ook hebben we de donderdag verstuurde tweets al verzameld. Vooral twee van onze buitenlandse sprekers – Elisabeth Bik en Katariina Kari – zijn daar heel actief in geweest. Een overzicht van wat we allemaal al hebben met betrekking tot 16 maart en van wat er nog komt, verzamelen we op een terugblikpagina. Daar staan nu ook al een paar van Twitter geplukte foto’s. Maar het wachten is natuurlijk op de officiële congresfoto’s die we zo spoedig mogelijk proberen te publiceren.
[Note: de foto’s zijn intussen 28-03-2023 gepubliceerd]
 

We zien jullie donderdag

Voordat de deelnemers aan de elfde VOGIN-IP-lezing donderdag 16 maart in alle vroegte naar de OBA afreizen, hebben we hier nog een paar mededelingen.

  • De meeste deelnemers zullen de OBA, de Openbare Bibliotheek Amsterdam wel kennen. Zo niet: het is op het Oosterdokseiland, 10 minuten lopen oost van het Centraal Station. Kijk zonodig nog even op Google Maps. Via https://tinyurl.com/OBA-voginip kom je virtueel al op de goede plek terecht.
    De OBA is goed bereikbaar met openbaar vervoer. Wie niettemin met de auto wil komen, vindt nadere informatie op de site van de parkeergarage die zich naast/onder de OBA bevindt.
  • We beginnen al vroeg. De eerste lezing start om 9:45 uur. Zorg dus dat je tijdig aanwezig bent.
    Het is het handigst om met lift of roltrap naar de 6de etage te gaan en daar de trap naar het theater te nemen. Om de aanmelding wat te stroomlijnen, splitsen we de deelnemers halverwege die trap op alfabet: A-K en L-Z. Bovenaan die trappen kun je je badge en verdere paperassen ophalen en vast een kopje koffie nemen.
  • Kijk thuis nog even voor welke workshop(s) en/of lezingentrack(s) je had ingeschreven. Omdat een aantal workshops is volgeboekt, is het niet mogelijk daar nog van af te wijken. Het definitieve programma vind je op onze website. Daar vind je ook links naar plattegronden waarop is aangegeven waar de workshoplocaties zich bevinden. Bij aanmelding ontvang je trouwens ook nog een gedrukt programmaboekje waar die plattegronden in staan.
  • In de foyer op de 7de etage is geen bewaakte garderobe. Wel staan er garderoberekken.
  • Er is Wifi bij de OBA. Je kunt je laptop of tablet dus meenemen. Voor het meedoen aan de meeste workshops is eigen apparatuur zelfs onontbeerlijk. En verder kun je natuurlijk je aantekeningen rechtstreeks in de cloud maken en via sociale media ervaringen delen met andere deelnemers of met thuisblijvers.
    Er is al een hashtag #voginip afgesproken. Lekker kort, zonder jaartal, omdat het vanzelfsprekend is dat het nu om de aflevering van dit jaar gaat.
  • In de pauzes kun je op de 7de etage voor koffie en thee terecht en kun je de stands (=tafels) van onze sponsoren bezoeken. De lunch wordt ook in die ruimte en op de 6de etage geserveerd.
  • Na afloop van het programma bieden we je een borrel met hapjes aan, om daarbij na te praten en te netwerken. Loop na de laatste spreker dus niet meteen weg. En laat het thuisfront vast weten dat het iets later kan worden, want we mogen tot 18:30 uur blijven.

 

En realiseer je je nu ineens dat je helemaal had vergeten om je aan te melden voor deze fantastische dag? Dat kan gelukkig nog steeds. Alleen zul je dan donderdag genoegen moeten nemen met een handgeschreven deelnemersbadge.

Patronen

[Bewerking van onze nieuwsbrief d.d. 2 maart]

Hoe een klein congres een grote vraag durft te stellen.

In ons vak hebben we allemaal wel gehoord van patroonherkenning. D.w.z. het kunnen onderscheiden van een patroon in ruwe, ongezuiverde gegevens. ‘De mens is een patroonzoekend dier’ zegt Rens Bod, hoogleraar computationele geesteswetenschappen en geschiedenis, in zijn boek “Een wereld vol patronen – de geschiedenis van kennis“.
Mensen zijn hierin meestal beter dan computers, vooral als de gegevens visueel voorgesteld worden. Met de komst van ChatGPT en DALL·E lijkt zelfs dat voordeel te verdwijnen. Maar het programma van de VOGIN-IP-lezing is in elk geval nog geheel met menselijke hand tot stand gekomen.

Patroonherkenning

De afgelopen jaren zijn wij als VOGIN-IP-team ook heel goed geworden in patroonherkenning. Maar dan op kleine schaal. De aanmeldingen volgen een patroon dat we menen te herkennen. Dat betekent niet dat we er blind op vertrouwen. Het blijft spannend. Dan is er ook nog het patroon van de communicatie met onze doelgroep. Veel tekst maar niet zonder patronen.
Na de eerste nieuwsbrief stromen de inschrijvingen binnen, hoewel dit jaar iets langzamer dan anders. Postcorona verschijnsel misschien. Dan is het even rustig en na de tweede nieuwsbrief trekt het weer aan. Hier past misschien meer bescheidenheid. Het kan toch niet alleen maar liggen aan onze nieuwsbrieven, tweets etc.? De steun van andere kanalen zoals IP zal ook zeker helpen. Bij iedere uiting kunnen we meer exacte informatie kwijt en blijven inschrijvers zich melden.

We zien wel dat bij sommige adressen onze MailChimp-berichten niet langs de spamfilters komen. Sommige collega’s weten dus misschien niet wat ze missen. Wij hebben nog geen oplossing anders dan dat u tijdens het congres misschien iemand mist, een foto maakt en die opstuurt met de vraag: “waar was je?”. Hoe dan ook, het blijft altijd spannend, ondanks of dankzij het patroon.

Dit is bijna de eindstand:

Maar u kunt nog helpen om deze patronen te verstoren.
De lezers van onze nieuwsbrief gaven we daar ook al onderstaande opdracht toe:

Bijna vol

Maar ook zonder zulke last-minute aanmeldingen is het op 16 maart in de OBA al aardig vol met bezoekers. Van de workshops zijn sommige al uitverkocht en sommige andere bijna. In onze blogposts is te zien waar nog een paar plaatsen vrij zijn (of net nog waren ….). Wel is er in elk geval nog wat meer plek bij de lezingen, in de theaterzaal, om bijvoorbeeld zelf te horen hoe Reijer Passchier, hoogleraar digitalisering en de democratische rechtsstaat, de overlevings­kansen van onze rechtsstaat onder Big Tech inschat. Dat is dus de “grote vraag” uit de kop waarmee we dit bericht openden.

 
aanmelden



Bijna vol (2)


Het gaat nu eens niet om de vraag of een glas half vol of half leeg is, maar om workshops die al bijna helemaal vol zitten. Voor vier van de in ons vorige bericht gemelde workshops is dat nu echt het geval. Daarom ook nog even aandacht voor de vijf workshops waar nog wat meer ruimte is (al zijn die ook al meer dan half vol ….).

Dat zijn:

  • De workshop “Bewerken van datasets met OpenRefine” door Erwin Verbruggen. Je leert met deze open source software om datasets op te schonen, te manipuleren, te transformeren en te koppelen aan externe kennisbanken zoals bijvoorbeeld Wikidata. [Nog 4 plaatsen]
  • De workshop “Slimmer zoeken met Delpher” door Ewoud Sanders. Met ruim 100 miljoen gedigitali­seerde pagina’s uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften is Delpher.nl een ware goudmijn. In deze workshop leert Ewoud Sanders je hoe je het meeste uit Delpher kunt halen. [Nog 4 plaatsen]
  • De workshop “Open (source) infrastructuur voor de wetenschap” door Jeroen Bosman en Bianca Kramer. Bij veel organisaties groeit de aandacht voor open infrastructuur voor onderwijs en onderzoek. In deze workshop kijken we naar al bestaande infrastructuur en hoe daarop over te stappen. [Nog 5 plaatsen]
  • De workshop “Zo word je factchecker” door Alexander Pleijter. Hierin gaat het over de diverse kanten van het factchecken: hoe controleer je of nieuws klopt? Welke tools gebruik je daarbij? Aan de hand van opdrachten krijg je een kijkje in de keuken van de factchecker.
    [De ochtendsessie is al vol; in de middag nog 6 plaatsen]
  • De workshop “Geolocation zoals Bellingcat dat doet” door Annique Mossou. Welke tools of websites kun je het beste gebruiken om er achter te komen waar een foto of video precies gemaakt is? Annique zet je aan het werk met die tools en toe te passen methoden. [De middagsessie is al vol; in de ochtend nog 7 plaatsen]

Geïnteresseerd om één van deze onderwerpen in je werk te gaan toepassen? Meld je dan aan voordat deze workshops ook volgeboekt zijn.
 
aanmelden

Bijna vol


Nu een aantal van de VOGIN-IP workshops al is volgeboekt, leek het ons goed even te laten weten voor welke je intussen haast moet maken, omdat ze “bijna vol” zijn.

Op volgorde van het aantal nog beschikbare plaatsen [laatst bijgewerkt 20/2] gaat het om:

  • De workshop “Hoe kom ik nu aan de full-text” door Guus van den Brekel & Robin Ottjes. Je leert daarin over de vele verschillende manieren die er zijn om aan de volledige (digitale) tekst van weten­schappelijke publicaties te komen, ook als ze achter betaalmuren opgesloten zijn. [Nog 1 plaats]
  • De workshop “Grote hoeveelheden tekst analyseren als data” door Max Kemman. Je maakt kennis met tools die het mogelijk maken grote hoeveelheden tekstuele informatie te analyseren en daar gestructureerd gegevens aan te ontlenen. Je kan met eigen materiaal werken of met wat Max voor je klaar zet. [Nog 2 plaatsen]
  • De workshop “Werken met het termennetwerk” door Bob Coret & Shannon van Muijden. Leer hoe je rommelige thesauri kunt opschonen met behulp van het termennetwerk en ze computer-leesbaar kunt maken, geautomatiseerd met OpenRefine en good-old Excel. [Nog 2 plaatsen]
  • De workshop “Bibliometrische visualisaties voor het bijhouden van wetenschappelijke literatuur” door Nees Jan van Eck. Introductie in het gebruik van VOSviewer. Deelnemers worden begeleid in het maken van visualisaties van een onderzoeksveld naar keuze, op basis van een zelfgekozen databron. [Nog 2 plaatsen]
  • De workshop “Bewerken van datasets met OpenRefine” door Erwin Verbruggen. Je leert met deze open source software om datasets op te schonen, te manipuleren, te transformeren en te koppelen aan externe kennisbanken zoals bijvoorbeeld Wikidata. [Nog 4 plaatsen]

Nuttig? Meld je daar dan voor aan.
En kijk anders bij de vier workshops waarvoor nog meer dan vier plaatsen vrij zijn.
Dat zijn de workshops van Ewoud Sanders, van Jeroen Bosman & Bianca Kramer, van Alexander Pleijter (de middagsessie) en van Annique Mossou (de ochtendsessie).
 
aanmelden

De IKEA Knowledge Graph

Dit jaar is er in het lezingenprogramma weer eens wat meer aandacht voor het vindbaar maken van informatie door middel van “kennisorganisatie­systemen”. Dat is de wat sjiekere benaming voor wat we vroeger onderwerpsontsluiting plachten te noemen. Er is zowel een lezing over taxonomieën als eentje over “knowledge graphs”. Over die eerste lezing hadden we het eerder al; hier meer over die tweede.

Katariina Kari personificeert een interessante combinatie van competenties: uitvoerend musicus en ITer, en daarbij specifiek het semantisch web. Ze combineerde dat eerder al in het realiseren van de digitale transformatie voor klassieke muziek. Na verantwoordelijk te zijn geweest voor de “Fashion Knowledge Graph” van de grote internationale online modeketen Zalando, werkt ze nu aan de knowledge graph van IKEA.

Als informatieprofessionals kennen we intussen natuurlijk wel de principes van wat een knowledge graph is. Maar het is goed om eens te horen welke achterliggende architectuur daar in de praktijk voor ontwikkeld kan worden, zeker als dat bij zo’n groot alom bekend bedrijf als IKEA is. Katariina gaat er in haar lezing op in hoe zij daarvoor een drie-lagen-model toepast. Dat is ontleend aan de GIST upper ontology for the enterprise. In een artikel in Medium heeft ze dat vorig jaar al eens beschreven. In de eerste plaats zijn er de “soorten dingen” waar het bij het bedrijf om draait. Dat zal vaak maar een beperkt aantal zijn – bij IKEA beschreven met circa 100 centraal beheerde concepten. Die vormen als het ware de “ontologie” met de definitie van klassen en eigenschappen. Daaronder volgen de individuele “dingen”. Eerst in een laag van de onderwerps­categorieën waartoe die dingen behoren. Denk bijvoorbeeld aan iets als boekenkasten. Bij IKEA ligt hun aantal in de duizenden. En daaronder de individuele dingen/produkten zelf, waarvan het aantal bij IKEA – het zal niet verwonderen – wel in het miljoen loopt. Denk daarbij aan iets als “BILLY boekenkast wit 80x28x202 cm”.

Alleen de concepten voor de eerste twee lagen worden echt door mensen bedacht en bestaan uit gecontroleerd vocabulaire. Voor de grote massa die daaronder volgt, worden de termen automatisch gegenereerd uit de databronnen waarin de gegevens voor die produkten toch al aanwezig zijn. Hoe je dat praktisch kunt organiseren met verantwoordelijkheden, auteurschap en opslag, zal in de lezing ook aan de orde komen.
Deze knowledge graph is (ook) op de klanten van IKEA gericht, om hen een betere digitale “beleving” te kunnen bieden. Voor de interne logistiek van individuele items wordt hij niet gebruikt.