Workshop “Zo word je factchecker”
Fake news! Het is inmiddels een gevleugelde term. Als een journalist een fout maakt of een verzonnen bericht rumoer veroorzaakt, dan valt al gauw de term ‘nepnieuws’. Nieuwscheckers houdt zich sinds 2009 bezig met het checken van discutabele nieuwsberichten. Berichten van gerenommeerde media, maar ook van vage clickbaitwebsites. Sinds 2021 maakt Nieuwscheckers deel uit van een Nederlands-Vlaams consortium van factcheckers, nieuwsmedia en onderzoekers dat zich bezighoudt met de bestrijding van desinformatie. In deze workshop gaat het over de diverse kanten van het factchecken: hoe controleer je of nieuws klopt? Welke tools gebruik je daarbij? Hoe ga je te werk? Aan de hand van diverse voorbeelden en opdrachten krijg je een kijkje in de keuken van de factchecker.
Presentatie bij de workshop

Workshop “Aan de slag met ChatGPT en andere generatieve AI in de biblio- en mediatheek”
De laatste maanden gaat er geen dag voorbij zonder dat Artificial Intelligence (AI) en Chat GPT-achtige applicaties in het nieuws komen. Deze zogenaamde generatieve AI-toepassingen kunnen rekenen op zowel positieve als negatieve reacties. Om een goed beeld te krijgen van wat dit soort applicaties nu precies zijn, wat ze doen, wat de voordelen, gevaren en de uitdagingen zijn voor het onderwijs, bibliotheek en mediatheek is het belangrijk om basiskennis -en inzichten te krijgen in AI en haar toepassingen.

Workshop “Meer dan toegang: gelijke kansen voor kennis”
Toegang tot kennis is een belangrijke voorwaarde voor de emanciperende belofte van die kennis. Maar is het voldoende? Hoe zit het met andere aspecten van kennisgelijkheid, zoals participatie in kenniscreatie en inclusiviteit van die kennis zelf? In discussie en hands on verkenningen (neem je laptop mee!) kijken we hoe het gesteld is met kennisgelijkheid en welke rol wij daar zelf in hebben. We kijken ook heel praktisch naar de vraag in hoeverre dekking, indexering en zoekmogelijkheden van informatiesystemen en hoe wij daar mee omgaan mogelijk leiden tot een beperkte of scheve blik op de werkelijkheid. En we kijken natuurlijk ook wat we daar aan kunnen doen. Hoe analyseer je bias in dekking? Wat zijn de effecten van taalinstellingen en ranking van zoeksystemen? En natuurlijk de vraag naar de rol van op grote taalmodellen gebaseerde AI tools. Hoe zorg je in collecties, zoeksystemen en informatievaardighedenonderwijs voor een relevante en ‘eerlijke’ vertegenwoordiging van verschillende perspectieven? Grote vragen die we in deze workshop wat kleiner proberen te maken.

Workshop “De waarde van AI voor de culturele sector verkennen”
Ontdek de waarde van Kunstmatige Intelligentie (AI) in de culturele sector tijdens deze interactieve sessie. In deze sessie delen we de uitkomsten van de verkenning naar de impact van AI op de culturele sector en gaan we het gesprek aan met elkaar wat we als waardevolle toepassingen zien in de cultuursector.
We richten ons daarbij niet alleen op inspirerende AI-toepassingen in gedigitaliseerde collecties, maar kijken ook naar hoe AI de publieksbetrokkenheid kan versterken en hoe je efficiëntieverbeteringen kunt doorvoeren in werkprocessen. We tonen voorbeelden uit de erfgoed, archieven en bibliotheken en bespreken wat we kunnen leren uit voorbeelden van andere disciplines. Er is voldoende ruimte voor eigen inbreng en om eigen succesverhalen, geleerde lessen en ervaringen te delen.
Deze sessie is geschikt voor iedereen die enige ervaring heeft opgedaan met (generatieve) AI en geïnteresseerd is in de mogelijkheden van AI in de cultuursector.

 
Workshop “Prompt Engineering: zo maak je prompts”
Bij tools voor generatieve AI zoals ChatGPT moet de gebruiker een zogenaamde prompt formuleren die als vraag of opdracht dient, waarop het systeem een antwoord genereert. Bruikbaarheid en kwaliteit van dergelijke antwoorden hangt heel sterk van die prompt af. Neem deel aan de workshop Prompt Engineering en ontdek hoe je op een verantwoordelijke manier kan (samen)werken met AI tools als ChatGPT en Bard. Deze sessie biedt waardevolle inzichten en praktische oefeningen voor informatiespecialisten die hun methoden voor digitale informatieontdekking en verwerking willen verfijnen. Geen kennis of ervaring met AI vereist.
BELANGRIJK: Deelnemers hebben een laptop met internettoegang nodig om Bard of ChatGPT te gebruiken. Ter voorbereiding vragen we deelnemers een gratis account aan te maken voor ChatGPT (https://chat.openai.com/auth/login?sso). Of, alternatief, om in te loggen met je Google-account voor gratis toegang tot Bard.

Workshop “Een gereedschapskist voor digitale vaardigheden”
Digitale vaardigheden ontwikkelen: hoe doe je dat? Welke tools heb je nodig en wanneer gebruik je die? Van dagelijkse databewerking en het maken van mooie figuren voor rapporten tot het goed kunnen communiceren met onderzoekers en hen ondersteunen. Het zijn allemaal voorbeelden waar digitale vaardigheden van pas komen. In de workshop gaan we samen ontdekken hoe verschillende tools zoals spreadsheetprogramma’s, OpenRefine, R en RMarkdown je in je werk kunnen ondersteunen en wanneer je het beste welke tool kan gebruiken. Om optimaal gebruik te kunnen maken van digitale tools zijn er basale digitale vaardigheden nodig. We kijken samen naar de lessen van de “Carpentries” als een voorbeeld van een leeromgeving waar je ook zelf mee aan de slag kan. Het doel van de workshop is om ervaringen uit te wisselen en nieuwe vaardigheden op te doen om met een goede basis verder zelf te kunnen leren.

Workshop: “Geolocation zoals Bellingcat dat doet”
Van de vele OSINT-technieken die Bellingcat bij haar onderzoek toepast is geolocation wel een van de bekendste. Het uitvinden op welke plek een foto of video gemaakt is kan allerlei doelen dienen. Het kan onder meer gebruikt worden om fake nieuws te debunken – bewijzen dat beelden op een andere plaats zijn opgenomen dan de begeleidende tekst suggereert – of om juist te onderbouwen dat beschikbaar beeldmateriaal bewijsbaar op een bepaalde plek is opgenomen. Zo kent iedereen intussen wel de beelden uit Oekraïne die de hele wereld over gaan: raketten die gebouwen verwoesten of inslaan ergens op de stoep.
Maar hoe weten we nou of we deze beelden ook echt kunnen geloven, er is tegenwoordig zoveel disinformatie of beelden die worden hergebruikt. Geolocation is dan een belangrijk verificatiemiddel en dus ook een middel tegen disinformatie. Maar hoe vinden we de locatie van die beelden terug? Welke tools of websites kun je daarbij het beste gebruiken? In haar workshop zal Annique Mossou je daar actief kennis mee laten maken.

Guus van den Brekel
Guus van den Brekel is medisch informatiespecialist bij de Centrale Medische Bibliotheek van het UMCG. Hij is verantwoordelijk voor het onderhouden, ontwikkelen en innoveren van bibliotheekdiensten voor medewerkers en studenten. Hij is een ‘go-between’ voor IT-afdelingen voor bibliotheeksystemen en –diensten. Research Impact and Support is zijn huidige focus als facultaire coördinator van PURE UMCG, het huidige onderzoeks-informatiesysteem van de Rijksuniversiteit Groningen, maar hij is altijd op zoek naar tools die het werk van arts, docent, student of onderzoeker makkelijker en efficiënter maken.
| web | blog | X | slides | li |

Workshop “Hoe kom ik nu aan de full-text?”
Dankzij het hybride werken is lang niet iedereen elke dag meer te vinden “on campus”, maar ook voor mensen thuis moet de toegang tot wetenschappelijke informatie en bibliotheekdiensten goed geregeld zijn. De bibliotheek heeft hierin een taak om bronnen zo bereikbaar mogelijk te houden, waar onze gebruikers ook werken. Daarnaast is de opkomst van open access publiceren de laatste jaren ook in een stroomversnelling geraakt. Dat een groot deel van het wetenschappelijk werk nu open access beschikbaar is, is natuurlijk erg mooi, maar de open access-artikelen zijn her en der verspreid over het web. Wat is de meest efficiënte manier om deze publicaties te vinden?
Ook niet onbelangrijk is dat toegang tot tijdschriften erg prijzig is en veel instituten hebben niet de middelen om een licentie op alle bronnen te nemen. Vooral organisaties buiten de academische wereld worstelen met toegang tot onderzoek. Bovendien moeten de organisaties met toegang de vraag stellen, wat zullen we doen als we plotseling de toegang tot een reeks tijdschriften verliezen om het abonnement is geannuleerd? Als de bibliotheek een artikel niet kan leveren, dan weten we dat onze gebruikers andere manieren zullen gebruiken om de pdf te krijgen. Echter, deze andere manieren bespreken we bijna nooit. Hoeveel verschillende manieren zijn er precies? Hoe werken ze?
Deelnemers van de workshop leren over alle mogelijke manieren, hulpmiddelen en krijgen tips om de full-tekst te vinden van wetenschappelijke publicaties. We bespreken “best practices” van bibliotheek-tools en diensten (Linkresolvers, Discovery, LeanLibrary, LibX, Apps, etc.) en testen we vooral alle alternatieve tools zoals EndNote Click (voorheen Kopernio), Unpaywall, CORE Discovery, OpenAccess-Button, LibKey Nomad, Google Scholar-Button en andere extensies of bookmarklets.
De tools die we willen laten zien zijn maar beperkt beschikbaar op smartphones of tablets. Neem daarom als het kan een laptop mee waarop in Edge, Chrome of FireFox extensies geïnstalleerd mogen worden.
Presentatie bij de workshop

Shannon van Muijden
Shannon van Muijden is al een jaar of zeven bezig met linked data en erfgoed in haar functie als datamanager bij het Zuiderzeemuseum. Daar werkt ze niet alleen aan het opschonen en verrijken van de eigen collectiedata maar ook die van musea uit het netwerkverband van Zuiderzeemusea en het Netwerk Maritieme Bronnen. Ze doet dit volgens de nationale strategie zoals die is opgetekend door het Netwerk Digitaal Erfgoed en werkt dan ook nauw met hen samen. Daarna zorgt Shannon dat data van collega-musea uit het netwerk wordt opgeschoond en verrijkt zodat deze duurzaam online verbonden en doorzoekbaar is op het platform http://www.zuiderzeecollectie.nl. Shannon is hierin constant op zoek naar efficiëntere manieren om dit mogelijk te maken zodat collega’s in andere musea veel tijd en moeite bespaard kan worden.
| li |

Workshop: “Werken met het termennetwerk”
Gebruikers willen digitaal erfgoed zo goed mogelijk vinden. Dat lukt alleen als collectiebeheerders van organisaties hun materiaal voorzien van eenduidige termen. Om dit gemakkelijk te maken is een handige tool ontwikkeld: de zoekmachine Termennetwerk: https://termennetwerk.netwerkdigitaalerfgoed.nl/
Ben je een (erfgoed) instelling en heb je last van rommelige trefwoordenlijsten, thesauri of persoonslijsten? In deze workshop laten we je zien hoe je deze kunt opschonen met behulp van het termennetwerk en ook hoe je deze computer-leesbaar kunt maken door het toevoegen van URI’s, alles geautomatiseerd met software OpenRefine en good-old Excel. Neem dus je laptop mee en installeer de opensource software OpenRefine; dan gaan we direct aan de slag! Leer reconcilen met het termennetwerk in OpenRefine en handige tips & tricks met Excel om grote hoeveelheden data snel op te schonen.