Sprekers

Keynote-lezing: “Neurale taalmodellen: toekomst van de AI of goede goocheltruc?”
De grootste techbedrijven ter wereld troeven elkaar graag af met doorbraaktechnologie; op gezette tijden lanceert de één een massief grote computer en de ander een radicaal nieuw softwaresysteem, zoals IBM dat deed met DeepBlue en Watson. De aandacht wordt nu getrokken door taalgeneratiesystemen zoals GPT-3 (Generative Pre-trained Transformer, version 3, van het bedrijf OpenAI) die een nieuw niveau op het gebied van AI lijken te hebben bereikt. GPT-3 en soortgenoten (Google lanceerde onlangs MUM, voor de gewone stervelingen is er BERT) zijn in staat om tekst te laten volgen door een schijnbaar logische vervolgtekst, of dat nu een volgende uiting in een dialoog is, een antwoord op een vraag, of een informele parafrase van het voorafgaande. Arthur C. Clarke schreef het al: “Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic”. Tijd om de magie te ontmaskeren. Transformers zijn knap, maar geen toverkunst en al helemaal geen oplossing voor algemene AI.
[Zie ook dit NRC-artikel]

Keynote-lezing: “Automatisch herkennen van deepfakes” [werktitel]
Het genereren van deepfakes wordt steeds makkelijker en we zien dat het ook in strafbare feiten wordt gebruikt, bijvoorbeeld om volwassenen in kinderpornofilms onherkenbaar te maken, of een niet bestaande identiteit te geven. In de rechtbank wordt geregeld geclaimd dat beelden niet echt zijn, en dan is het van belang om te kunnen bepalen of het beeld echt is of niet. Met behulp van kunstmatige intelligentie worden de beelden gegeneerd, maar kunnen ze ook worden gedetecteerd. Uiteraard moet er ook de gelegenheid zijn geweest om die beelden te maken. Een nieuw probleem is dat deepfakes nu ook real time kunnen worden gemaakt, waardoor de detectie en de chain of evidence lastiger worden. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van detectiemethoden, maar ook van nieuwe methoden van het genereren van deepfakes.
[zie ook dit bericht]

Lezing: “21^ste eeuw vs. Defensie”
De maatschappij verandert snel. Waar een smartphone in 1998 nog gezien werd als “een mobiele telefoon? Wat moet ik daar nu mee?!” zijn we nu 22 jaar verder en is het een integraal deel van ons leven. De exponentiële acceptatie en adaptatie van technologie zoals smartphones en internet verandert een aantal cruciale onderdelen van onze samenleving.
Oorlogvoering is één van die onderdelen. Waarom zou je in de 21e eeuw nog fysiek naar een conflictgebied gaan als je iedereen over de hele wereld kunt bereiken zonder fysiek naar die persoon of groep toe te gaan? In deze presentatie gaat Jelle in op de veranderende maatschappij onder druk van digitale technologieën en de impact daarvan op de rol van de overheid en op de aard van conflicten in de 21e eeuw.
[Zie ook dit interview in NRC]

Lezing: “Geheimen op het spoor. Archiefonderzoek naar inlichtingen- en veiligheidsdiensten”
Archiefonderzoek doen naar geheime diensten is geen sinecure. Er lijkt zelfs sprake te zijn van een paradoxaal verschijnsel: enerzijds is er, van oudsher, een gebrek aan toegankelijk bronnenmateriaal. Geheim is immers geheim. Anderzijds zijn overheden sinds het einde van de Koude Oorlog ook grote delen van hun geheime archieven aan het openbaren. In sommige gevallen zelfs zo massaal dat de onderzoeker het overzicht verliest. In deze lezing zal ik ingaan op het doen van onderzoek naar inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Ik schets de historische, historiografische en theoretische kaders en zal aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden laten zien op welke manier dergelijk onderzoek toch zinvol kan zijn.

Lezing: “Verbinden, bevinden, vinden: Linked Open Data om bronnen over de Tweede Wereldoorlog op nieuwe manieren te presenteren en analyseren”
Het Netwerk Oorlogsbronnen verzamelt gedigitaliseerd bronnenmateriaal over de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Dit materiaal bevindt zich in vele honderden archieven, musea, bibliotheken en collecties. Het materiaal is op heel verschillende manieren, en voor heel verschillende doeleinden gedigitaliseerd en ontsloten.
Om dit materiaal zinvol, in samenhang en in context toegankelijk te maken voor een breed publiek gebruikt het NOB een heel scala aan technieken: Thesauri, Ontologieën, zoekstrategieën, Linked Open Data, scripts en crawlers. In deze presentatie neemt Lizzy jullie mee naar de achterkant van Oorlogsbronnen en Oorlogslevens en laat zien hoe verbinden en vinden van bronnen leidt tot nieuwe kennis en inzichten.

Lezing: “Vindbaarheid en de Organisatie; hoe organisaties hun eigen vindbaarheid in de weg staan en wat je daaraan kan doen”
Als contentmensen en informatieprofessionals kennen we de waarde van informatie. We onderzoeken, structureren, optimaliseren en metadateren, alles om vindbaarheid te vergroten. Maar…hoe komt het toch dat ondanks al die inspanningen als voorvechters van vindbaarheid we niet de resultaten boeken die we voor ogen hadden? Dan blijkt: onze grootste uitdaging is niet de content. De grootste blokkade voor vindbaarheid is organisatiecultuur en -politiek. Ilse neemt jullie mee op safari: hoe organisaties hun eigen vindbaarheid frustreren en hoe je ondanks gedoe toch de beste resultaten kan behalen.

Lezing: “Search and Discovery for Finance – Zoekgedrag in de financiële wereld”
Finance professionals face a myriad of tasks in their day-to-day workflows, including finding relevant information, generating trade ideas, staying up to date with breaking news or general trends in the world, and coming up with novel ways to generate “alpha”. Historically, this has centered mainly around traditional sources of data such as stock exchange ticks, news stories, company filings, etc. An increasing amount of data is being generated in textual form on social media and elsewhere, however, and given the simultaneous increase in more machine-readable forms of “alternative data” such as web site usage, credit card transactions, and mobile app analytics, we face a unique opportunity to identify, score, rank, suggest, filter, and alert to financially relevant information and events. In this talk, Edgar describes typical information needs of finance professionals and how Bloomberg uses techniques such as search, summarization, entity linking, and natural language understanding & generation to address those needs.
[lezing in het Nederlands]

Lezing: “Hoe vind je data die niet gevonden wil worden?”
Je zoekt datasets voor je volgende briljante project, maar waar je ook zoekt: nergens vind je wat je nodig hebt. Datajournalist Jerry Vermanen (Pointer, KRO-NCRV) deelt een aantal van zijn tips en truuks om data te vinden die niet gevonden wil worden. Heb je al een persoonlijke alarmeringsdienst opgezet voor specifieke datasets? Of wil je weten hoe je het verwerken van data kunt crowdsourcen? Na deze lezing kun je dat geplande onderzoeksproject toch nog afronden.